سعید پورعلی، عضو هیئتعلمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی و معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار لرستان در گفتوگو با خبرنگار میراثآریا، با اشاره به جایگاه تمدنی آیینهای محرم و عاشورا در هویت ایرانی اظهار کرد: مراسم عزاداری امام حسین(ع)، نه صرفاً یک آیین مذهبی، بلکه نهادی ریشهدار، مستقل و تمدنساز است که در تار و پود حیات اجتماعی ایرانیان جای گرفته است. استقلال این نهاد، شعاری تزئینی نیست، بلکه واقعیتی اثباتشده است که در کنشهای جمعی مردم، بهویژه در بحرانها، خود را بهروشنی نشان داده است.
وی با تبیین نقش حیاتی هیئتهای مردمی در دوران دفاع مقدس افزود: در سالهای جنگ تحمیلی، زمانیکه نهادهای رسمی بهدلیل فشارهای لجستیکی و منابع محدود، از ایفای کامل وظایف بازمانده بودند، هیئتها و دستههای عزاداری با تکیه بر سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی، شبکههایی کارآمد برای پشتیبانی از جبههها ایجاد کردند. این کنشهای داوطلبانه، متکی بر ارزشهایی چون نذر، وقف، همیاری و ایثار، عملاً مرز میان دین، فرهنگ و سیاست مردمی را از نو ترسیم کردند.
معاون استاندار لرستان تصریح کرد: نکته کلیدی در کارکرد هیئتها، عدم امکان کنترل یا سازماندهی کامل آنها توسط نهادهای رسمی است. عزاداری حسینی، بهواسطه پیوند عمیقش با مفاهیمی چون ظلمستیزی، حقطلبی، وفاداری و عدالتخواهی، محرک یک مشارکت خودانگیخته و پویاست؛ مشارکتی که از اراده بروکراتیک عبور کرده و به کنشی فرهنگی بدل شده است.»
پورعلی با اشاره به ظرفیت انتقادی و بیانی این مجالس افزود: هیئتهای عزاداری، علاوهبر کارکرد هویتی و فرهنگی، به عرصهای برای بازتاب انتقادها، اعتراضها و دردهای اجتماعی بدل شدند. در دوران جنگ و حتی پس از آن، بسیاری از خانوادههای شهدا و ایثارگران، از همین مجالس برای بیان دغدغهها، مطالبه عدالت و انتقال رنجهای پنهانشان به جامعه بهره بردند؛ بیآنکه نگران سانسور سیاسی باشند.
وی تأکید کرد: این مجالس، میدانهای نمادینی برای تمرین گفتوگو، همبستگی و بازسازی سرمایه اجتماعیاند. ارزشهای عاشورایی در بستر این آیینها، نهتنها حفظ شده بلکه به نسلهای جدید، حتی آنهایی که تجربهای از جنگ و جبهه ندارند، منتقل شده است. جوانان امروز، از خلال تعزیه، سینهزنی، مداحی و نذر، با گفتمان مقاومت و معنویت پیوند میخورند.
پورعلی با تأکید بر پایداری این نهادهای مردمی در مناطق محروم و پس از جنگ نیز گفت: هیئتهای حسینی، با ساختار غیرمتمرکز و استقلال ذاتی خود، نقش بیبدیلی در تداوم هویت فرهنگی ایفا کردهاند. این نهادها با خلق سازوکارهایی بومی برای انسجام اجتماعی، به الگویی از مشارکت مدنی مبتنی بر اعتماد متقابل و سرمایه فرهنگی بدل شدهاند.
وی در جمعبندی سخنانش افزود: عزاداریهای محرم و عاشورا، نهتنها تجلی ایمان و ارادت مذهبی، بلکه سازوکارهایی تاریخی و فرهنگی برای تابآوری، هویتسازی و بازتولید پایداری ملیاند. ملت ایران در این آیینها، بدون نیاز به ساختارهای رسمی قدرت، ستونهای هویتی و ارزشی خود را بازسازی و حفظ کرده است. این، راز استمرار فرهنگی ایران در طول تاریخ است.
انتهای پیام/
نظر شما